Today Havaman Andaj 2025 चा मान्सून भारतासाठी अत्यंत अनुकूल ठरण्याची शक्यता आहे, असे युरोपियन सेंटर फॉर मीडियम रेंज वेदर फोरकास्ट (ECMWF) च्या ताज्या हवामान अंदाजात म्हटले आहे. हवामानशास्त्रज्ञांच्या अभ्यासानुसार, संपूर्ण भारतात सरासरीपेक्षा जास्त पाऊस पडण्याची शक्यता आहे. यामुळे कृषी क्षेत्राला मोठा फायदा होईल, खासकरून शेतकऱ्यांसाठी हा अंदाज आशादायक ठरतो.
एल निनो-ला निना प्रभाव नाही; स्थानिक हवामान घटकांचा प्रभाव यंदा उष्णकटिबंधीय पॅसिफिक महासागरात वसंत ऋतू आणि उन्हाळ्याच्या उत्तरार्धात ‘तटस्थ’ स्थिती राहण्याचा अंदाज आहे, म्हणजेच न एल निनो, न ला निना अशा परिस्थितीचा अनुभव होईल. यामुळे स्थानिक हवामान घटकांचा प्रभाव अधिक असणार आहे. अशा परिस्थितीत पावसाचे वितरण अधिक समतोल राहण्याची शक्यता असते. भारतीय हवामान विभाग (IMD) एप्रिलच्या मध्यापर्यंत 2025 च्या मान्सूनबाबत दीर्घकालीन अंदाज सादर करेल, मात्र आंतरराष्ट्रीय हवामान संस्थांनी आधीच सकारात्मक अंदाज व्यक्त केला आहे.
पश्चिम किनारपट्टीवर मुसळधार पावसाचा अंदाज
2025 च्या मान्सूनपूर्व हंगामात (एप्रिल, मे, आणि जून) देशाच्या पश्चिम किनारपट्टीवर जोरदार पाऊस पडण्याची शक्यता आहे. मुंबई, गोवा, कर्नाटकाचा किनारा, आणि केरळमध्ये जुलै ते सप्टेंबरपर्यंत मुसळधार पाऊस होईल, असा अंदाज हवामानशास्त्रज्ञ व्यक्त करतात. या भागात जलाशयांसाठी हा पाऊस वरदान ठरणार असून, पाणीटंचाई दूर करण्यास मदत होईल.
मध्य भारतात सकारात्मक परिस्थिती
मध्य भारतातील पश्चिम भाग, विशेषतः पश्चिम मध्य प्रदेश, मराठवाडा आणि मध्य महाराष्ट्रात अधिक पाऊस पडण्याची अपेक्षा आहे. मराठवाड्यासारख्या दुष्काळग्रस्त भागासाठी ही अत्यंत दिलासादायक बातमी आहे. तेलंगणा राज्यात मान्सूनचा प्रभाव दिसून येईल, परंतु त्याची तीव्रता कमी असण्याची शक्यता आहे. तामिळनाडूमध्ये सरासरी पाऊस पडण्याची अपेक्षा आहे.
बंगालच्या उपसागरातून मान्सूनचा प्रवेश
मान्सून मुख्यतः बंगालच्या उपसागरातून भारतात प्रवेश करतो आणि नंतर देशभर पसरतो. 2025 मध्ये मे, जून आणि जुलै महिन्यांत बंगालच्या उपसागरातून येणारा मान्सून अत्यंत सक्रिय राहण्याचा अंदाज आहे. यामुळे मध्य प्रदेश, छत्तीसगड आणि ओडिशा सारख्या राज्यांमध्ये मुसळधार पाऊस होईल. जुलै आणि ऑगस्टमध्ये पर्जन्यवृष्टी होण्यामुळे शेतीसाठी अनुकूल वातावरण तयार होईल.
पश्चिम आणि उत्तर भारतातील स्थिती
गुजरात आणि सौराष्ट्र भागांमध्ये जून ते ऑगस्ट दरम्यान सातत्यपूर्ण पाऊस पडण्याची शक्यता आहे. राजस्थानमधील काही भागांमध्ये अधिक पाऊस पडण्याचा अंदाज आहे, तर उत्तर प्रदेशमध्ये काही भागांमध्ये तुलनेने कमी पाऊस पडण्याची शक्यता आहे. पंजाब आणि हरियाणा या कृषिप्रधान राज्यांमध्ये सरासरी पाऊस पडण्याचे अंदाज आहेत. उत्तराखंड आणि हिमाचल प्रदेशमधील पर्वतीय राज्यांमध्ये अधिक पाऊस पडण्याची शक्यता आहे, ज्यामुळे पर्यटनावर काही परिणाम होऊ शकतो, परंतु जलविद्युत प्रकल्पांना फायदा होईल.
कृषी क्षेत्रावर सकारात्मक परिणाम
भारतामध्ये कृषी क्षेत्रासाठी मान्सून अत्यंत महत्त्वपूर्ण आहे. 2025 मध्ये अनुकूल मान्सूनमुळे तांदूळ, ज्वारी, बाजरी, मका, तूर आणि सोयाबीन यांच्या उत्पादनात वाढ होण्याची शक्यता आहे. सरकार शेतकऱ्यांना योग्य पीक निवडीसाठी मार्गदर्शन करत आहे आणि हवामान अंदाज व पीक सल्ला यंत्रणा अधिक सक्रिय केल्या जात आहेत.
जलसंपत्ती व्यवस्थापनासाठी सुवर्णसंधी
2025 च्या मान्सूनमध्ये पावसाचे पाणी संचयित करण्यासाठी ही एक मोठी संधी आहे. जलसाठे भरून काढण्यासाठी जलपुनर्भरण प्रकल्प आणि छोटे बंधारे यांसारख्या उपायांची अंमलबजावणी करणे आवश्यक आहे, विशेषतः मराठवाडा, विदर्भ, गुजरात आणि ओडिशा यांसारख्या पावसाच्या प्रमाणात जास्त भागांमध्ये.
अतिवृष्टीसाठी तयारी आवश्यक काही भागांमध्ये अतिवृष्टी होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. विशेषतः पश्चिम किनारपट्टी, मध्य भारत आणि पूर्वोत्तर राज्यांमध्ये अतिवृष्टीची शक्यता आहे. अशा परिस्थितीत आपत्ती व्यवस्थापन यंत्रणा अधिक सज्ज होणे आवश्यक आहे.
आशादायक मान्सून 2025 एकंदरीत, 2025 चा मान्सून भारतासाठी आशादायक ठरण्याची शक्यता आहे. सरासरीपेक्षा जास्त पाऊस, समतोल पावसाचे वितरण आणि कृषी क्षेत्रासाठी अनुकूल परिस्थिती अशा अनेक सकारात्मक बाबी समोर येत आहेत. चांगला मान्सून भारतीय अर्थव्यवस्थेला प्रगतीसाठी गती देईल.
सूचना: हे लेख हवामान विभाग आणि संबंधित संस्थांच्या विश्लेषणावर आधारित आहे. हवामान अंदाज मध्ये बदल होऊ शकतात, कृपया ताज्या अपडेटसाठी अधिकृत स्त्रोतांचा संदर्भ घ्या.